Hướng dẫn sử dụng cấu trúc IF trong Python

Ngày đăng: 10/04/2019 - Cập nhật: 22/10/2020

Cỡ chữ

Mục Lục

1. Cấu trúc IF là gì?
2. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF trong Python
3. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELSE trong Python
4. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELIF...ELSE trong Python
Tổng kết

1. Cấu trúc IF là gì?

IF là một cấu trúc điều khiển trong ngôn ngữ lập trình, IF trong Python cũng tương tự.

Cấu trúc IF:

Là một cấu trúc điều kiện dùng để kiểm tra một điều kiện trong chương trình.

Biểu thức điều kiện trong cấu trúc if thường là một biểu thức quan hệ hoặc logic, và trả về một giá trị true hoặc false.

Nếu điều kiện thỏa mãn (trả về true) thì thân của cấu trúc if sẽ được thực thi, nếu điều kiện không thỏa mãn (trả về false) thì thân của cấu trúc if sẽ bị bỏ qua, và chương trình sẽ tiếp tục thực thi câu lệnh sau cấu trúc if.

Thân của cấu trúc if có thể bao gồm 1 hoặc nhiều câu lệnh.

2. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF trong Python

Bước 1: Tạo Project Python mới

Mở một trình soạn thảo, ở đây ta sử dụng PyCharm IDE.

Tạo mới một Project, đặt tên và chọn đường dẫn chứa Project vừa tạo.

Tiếp theo, tạo mới một file Python để viết mã. Đặt tên cho file vừa tạo, ví dụ DemoIf

Tạo Project mới trong PyCharm

Bước 2: Viết mã lập trình thử nghiệm cấu trúc IF trong Python

Tiếp theo, ta viết mã để tạo khối if.

Ở trong bài này, ta viết một chương trình cho phép nhập một biến vào từ bàn phím, sau đó ta kiểm tra xem biến đó có bằng 18 hay không.

Nếu biến bằng 18 thì ta in ra thông báo.

Viết mã thử nghiệm Cấu trúc IF

Bước 3: Thực thi chương trình thử nghiệm cấu trúc IF và xem kết quả

Sau khi đã viết mã xong, hãy thực thi chương trình bằng cách click phải chuột lên trình soạn thảo, rồi chọn Run.

Chạy chương trình để xem kết quả

Trên màn hình Output, chương trình sẽ mời người dùng nhập tuổi vào từ bàn phím.

Ta nhập tuổi 18 vào và chương trình hiện thông báo như hình bên dưới.

Viết mã thử nghiệm cấu trúc IF trong Python

Kết quả của chương trình thử nghiệm cấu trúc IF trong Python

3. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELSE trong Python

Cú pháp đầy đủ hơn của cấu trúc if là cấu trúc if ... else.

Trong cấu trúc if ... else này:

Nếu điều kiện của if thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối if.

Ngược lại, nếu điều kiện của if không thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối else.

Trong ví dụ dưới đây, ta cũng nhập tuổi vào từ bàn phím.

Sau đó ta kiểm tra, nếu tuổi bằng 18 thì chương trình thực thi khối if.

Nếu tuổi khác 18 thì chương trình thực thi khối else.

Viết mã thử nghiệm cấu trúc IF...ELSE trong Python

Viết code thử nghiệm cấu trúc IF ... ELSE trong Python

Sau đó ta thực thi chương trình, ta sẽ thấy chương trình đã hiển thị kết quả đúng như ta mong muốn.

Trường hợp nhập đúng 18.

Kết quả nếu nhập đúng 18 cấu trúc IF...ELSE sẽ thực thi khối IF

Trường hợp nhập tuổi khác 18.

Cấu trúc IF...ELSE sẽ thực thi khối ELSE nếu điều kiện kiểm tra bị sai

4. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELIF...ELSE trong Python

Cấu trúc if ... elif ... else là cú pháp mở rộng của cấu trúc if.

Cú pháp này cho phép chúng ta kiểm tra nhiều điều kiện của chương trình, cũng như thực thi nhiều nhánh của chương trình, tùy thuộc vào từng điều kiện.

Cơ chế xử lý của cấu trúc if .. elif ..else như sau:

Điều kiện của nhánh if sẽ được đánh giá trước. Nếu điều kiện của nhánh if thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi thân của nhánh if, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.

Nếu điều kiện của nhánh if không thỏa mãn (trả về false). Chương trình sẽ lần lượt đánh giá các nhánh elif bên dưới, theo thứ tự lần lượt từ trên xuống dưới.

Nếu điều kiện của một nhánh elif nào đó thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi nhánh elif đó, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.

Nếu điều kiện của tất cả các nhánh elif đều không thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi khối else. Khối else đại diện cho tất cả các trường hợp còn lại.

Dưới đây là một ví dụ, trong đó ta nhập điểm vào từ bàn phím, rồi sử dụng cấu trúc if .. elif .. else để đánh giá giá trị của điểm, để in ra xếp loại.

Viết mã thử nghiệm cấu trúc IF...ELIF...ELSE trong Python

Sau đó ta thực thi chương trình như hình bên dưới.

Nếu ta nhập 4, thì điều kiện của nhánh if được thỏa mãn, chương trình đã thực thi nhánh if

Chương trình sẽ thực thi nhánh IF nếu điều kiện nhánh IF thỏa mãn

Nếu ta nhập 9, chương trình sẽ lần lượt đánh giá các nhánh elif, ta thấy điều kiện của nhánh elif thứ 3 đã thỏa mãn.

$Chương trình sẽ kiểm tra lần lượt các điều kiện của nhánh ELIF và thực thi nhánh có điều kiện đúng.\$

Chương trình sẽ kiểm tra lần lượt các điều kiện của nhánh ELIF và thực thi nhánh có điều kiện đúng.

Nếu ta nhập một số không thỏa mãn điều kiện của các nhánh (số 15), chương trình sẽ thực thi nhánh else như hình bên dưới.

Chương trình sẽ thực thi khối ELSE nếu không thỏa mãn bất kỳ điều kiện nào

Tổng kết

Như vậy là bạn đã biết cấu trúc IF, IF ... ELSE và IF ... ELIF ... ELSE hoạt động như thế nào trong Python.

Biết cách viết một cấu trúc điều kiện đúng cú pháp trong Python.

Hãy thực hành thật nhiều với những ví dụ về cấu trúc IF tự nghĩ ra để thực sự thuần thục chúng.

Bởi vì chúng ta sẽ sử dụng cấu trúc IF rất nhiều khi HỌC LẬP TRÌNH PYTHON.

TONY HÙNG CƯỜNG

Về trang trước Bài tiếp theo

Gửi email in trang