Cách viết và đọc mã Python

Để học và sử dụng Python hiệu quả, bạn cần nắm vững cách viết và đọc mã Python đúng cách. Bài viết này sẽ hướng dẫn các bạn các nguyên tắc cơ bản để viết và đọc mã Python chuẩn và tránh các lỗi thường gặp.

Bước đầu học cách viết và đọc mã Python

Khi mới học lập trình Python, việc viết và đọc mã có thể gây khó khăn cho nhiều người. Tuy nhiên, nếu tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản, bạn hoàn toàn có thể nắm vững kỹ năng này.
 

Điều quan trọng nhất là bạn cần hiểu rõ cú pháp và ngữ nghĩa của Python. Các khái niệm như cách xây dựng biến, hàm, lớp, vòng lặp, câu lệnh điều kiện cần được nắm chắc. Ngoài ra, việc sử dụng indent (thụt lề) đúng cách để thể hiện cấu trúc chương trình cũng vô cùng quan trọng.

Một số lưu ý khi viết mã Python lần đầu

Sử dụng editor hoặc IDE cho Python để viết mã. Các công cụ này hỗ trợ tự động indent và highlight cú pháp, người mới nên dùng IDE để tránh sai indent.

• Tuân thủ quy tắc đặt tên biến, hàm một cách nhất quán. Ví dụ dùng kiểu snake_case cho biến và hàm.
• Chú ý cách sử dụng xuống dòng, thụt lề để phân chia các khối lệnh. Luôn nhớ 1 tab = 4 space trong Python.
• Viết comment cho mã nguồn để giải thích ý nghĩa và logic. Comment giúp người khác đọc hiểu mã.
• Viết mã ngắn gọn, tránh lặp lại code không cần thiết. Chia nhỏ chương trình thành nhiều hàm có mục đích riêng.
• Chạy thử chương trình để kiểm tra lỗi cú pháp hoặc logic sau mỗi thay đổi lớn. Sử dụng công cụ debugger nếu cần.

Các nguyên tắc cơ bản khi viết mã Python

• Sử dụng indent chuẩn
• Dùng 4 space thay vì tab để thụt lề. Đây là chuẩn phổ biến nhất.
• Không mix lẫn tab và space trong cùng file. Nên cài đặt editor để chuyển đổi tab thành 4 space.
• Luôn nhất quán chuẩn indent, tránh thụt lề lung tung. Code khó đọc sẽ dễ sinh lỗi.
• Đặt tên biến, hàm rõ ràng
• Dùng kiểu snake_case cho tên biến và hàm: my_variable_name, my_function_name()
• Dùng kiểu PascalCase cho tên lớp: MyClassName
• Đặt tên mô tả chức năng, tránh các từ viết tắt khó hiểu.
• Chú thích mã nguồn
• Viết comment giải thích ý nghĩa các hàm, class, module quan trọng.
• Nên comment cho những đoạn logic phức tạp, khó hiểu.
• Tránh comment lặp lại đoạn code. Code tự giải thích chính nó nếu đặt tên tốt.
• Viết mã ngắn gọn
• Hạn chế duplicate code bằng cách tái sử dụng hàm, lớp.
• Tách các khối chức năng riêng biệt thành hàm độc lập.
• Dùng coding style để viết mã sạch, tránh quá 80 ký tự mỗi dòng.
• Chia nhỏ chương trình thành module
• Chia file thành nhiều module theo chức năng riêng biệt.
• Import các module vào file chính khi cần sử dụng.
• Đặt tên module, package phản ánh mục đích sử dụng.

Tuân thủ các nguyên tắc trên giúp mã Python của bạn chuyên nghiệp và dễ bảo trì hơn. Đây cũng là những thói quen lập trình tốt mà bạn nên áp dụng ngay từ đầu.
 

Lỗi phổ biến khi viết và đọc mã Python

• Lỗi cú pháp (Syntax errors)
• Thiếu dấu : ở cuối câu lệnh hay sau khối lệnh (if/else, for/while, etc).
• Thiếu hoặc thừa ký tự như dấu ngoặc, dấu phẩy, etc.
• Sai chính tả tên biến, hàm.
• Sai quy tắc đặt tên biến, hàm (dùng số đầu tên, ký tự đặc biệt, etc).
• Lỗi indent: thụt lề không nhất quán, không tuân thủ cấu trúc khối lệnh.
• Lỗi thời gian chạy (Runtime errors)
• Lỗi zero division khi chia cho 0.
• Lỗi index khi truy cập phần tử ngoài chỉ mục của list, tuple, string.
• Lỗi KeyError khi truy cập key không tồn tại trong dictionary.
• Lỗi NameError khi gọi tên biến, hàm không tồn tại.
• Lỗi TypeError khi dùng sai kiểu dữ liệu cho các phép toán, hàm.

Để tránh các lỗi trên, bạn cần:

• Kiểm tra kỹ cú pháp, chính tả trước khi chạy code.
• Nên chạy từng đoạn code nhỏ để dễ debug hơn.
• Sử dụng IDE giúp phát hiện lỗi sớm.
• Xem kỹ lại các message lỗi để hiểu nguyên nhân và cách khắc phục.
• Kiểm tra kỹ kiểu dữ liệu, phạm vi dữ liệu đầu vào của các hàm/phép toán.
• Định kỳ chạy lại toàn bộ chương trình sau khi sửa nhiều lỗi lặt vặt để đảm bảo logic vẫn đúng.

Kêt luận: hy vọng với những hướng dẫn trên đây, các bạn đã nắm được cách viết và đọc mã Python cơ bản. Hãy tuân thủ các nguyên tắc và chú ý tránh các lỗi phổ biến để code Python của bạn sạch sẽ và chuẩn chỉnh hơn. Chúc các bạn học Python vui vẻ và hiệu quả!